Szanowni Państwo, ostatnio zwróciła się do mnie czytelniczka z bardzo dla niej ważkim problemem. Otóż jej syn został skazany wyrokiem sądu, za popełnione przestępstwa na karę pozbawienia wolności. Czytelniczka nie neguje faktu popełnienia przez niego tych czynów, jednakże osadzenie syna w zakładzie karnym bezpośrednio odbije się na niej. Jej syn bowiem jest dla niej jedyną rodziną, czytelniczka jest ona osobą niepełnosprawną więc syn się nią opiekuje, pomaga jej finansowo, bo renta nie pozwoliłaby się jej utrzymać. Czytelniczka nie może liczyć na pomoc innych osób a pomoc państwa nie zapewnia jej minimum pozwalającego przetrwać. Czy jest zatem jakikolwiek sposób by syn pomimo wyroku nadal pozostał i mógł jej pomagać?
W odpowiedzi na pytanie czytelniczki chciałbym zauważyć, że są dwie niezależne od siebie drogi, dające możliwość osiągnięcia oczekiwanego efektu. Po pierwsze, o ile syn czytelniczki nie został jeszcze osadzony, można złożyć wniosek o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności na podstawie art. 151 § 1 Kodeksu karnego wykonawczego. Wniosek taki składa się do sądu, który wydał wyrok w I instancji, chyba że skazany na stałe przebywa w okręgu innego sądu, wtedy sądem właściwym jest sąd równorzędny miejsca stałego pobytu skazanego. Opłata od wniosku to 80 zł wnoszone za pomocą przelewu na konto sadu lub za pomocą znaczków opłaty sądowej naklejonych bezpośrednio na wniosek. Sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności na okres do roku (w wyjątkowych wypadkach do lat dwóch) jeżeli natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki. Muszą to być jednak ponadstandardowe skutki osadzenia, chęć kontynuacji zdobytej pracy, czy wynajmu mieszkania nie spełnia tego wymogu. W przypadku czytelniczki, rzeczywiście jej sytuacja i pomoc jaką świadczy jej syn mogą przekonać sąd do zastosowania dobrodziejstwa odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności. Warto pamiętać, że odroczenie kary pozbawienia wolności na łączny okres roku a kara nie przekracza 2 lat pozbawienia wolności sąd może warunkowo zawiesić jej wykonanie na okres od 2 do 5 lat (popularnie nazywa się to „zawiasami”).
Przy składaniu wniosku warto dodać jako drugi punkt wniosek o wstrzymanie wykonania kary pozbawienia wolności do czasu rozpatrzenia wniosku o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności, w przeciwnym razie może zdarzyć się tak, że wniosek choć zasadny nie będzie mógł być uwzględniony z uwagi na to, że kara jest już realizowana.
Nawet gdy kara pozbawienia wolności jest już realizowana, skazany może wystąpić z wnioskiem o udzielenie mu przerwy w karze zgodnie z art. 153 § 2 k.k.w., przesłanki przyznania takiej przerwy są ważne względy rodzinne i osobiste. Sądem właściwym do rozpoznania takiego wniosku jest sąd penitencjarny.
Drugą możliwością by syn czytelniczki mógł dalej jej pomagać jest wystąpienie do sądu penitencjarnego o wykonanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. Taką możliwość mają osoby których wyrok nie przekracza jednego roku (a nie popełnił przestępstwa w warunkach szczególnej recydywy, określonej w art. 64 § 2 k.k.), jest to wystarczające dla osiągnięcia celów kary, skazany posiada określone miejsce stałego pobytu, odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie możliwości techniczno-organizacyjne związane z wykonywaniem dozoru przez podmiot prowadzący centralę monitorowania i upoważniony podmiot dozorujący oraz warunki mieszkaniowe skazanego. Ważne jest również, że osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły pisemną zgodę na taka formę odbywania kary przez skazanego.